Nieuws
De tegenmacht, dat ben je zelf
In hoeverre blijven burgerinitiatieven in tijden van corona overeind en wat hebben deze initiatieven nodig om hun rol goed te vervullen? De onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek doen dat aan de hand van onderzoek Plotselinge pleidooien voor meer dualisme in de politiek stuiten op cynisme. Het is interessanter te kijken hoe dat streven vorm kan krijgen, aldus Menno Hurenkamp en Evelien Tonkens. Lees meer
De regionale corona-aanpak internationaal vergeleken
In deze bijdrage onderzoeken Casper van den Berg, Sofie Dreef en Annelien Zaal op basis van beschikbare data en bestaande studies de variatie in de aanpak van Covid-19 tussen en binnen landen, en destilleren uit de verschillende onderzoeken de belangrijkste verklarende variabelen voor de variatie tussen én binnen landen. Lees meer
Beïnvloedt corona ons stemgedrag?
De afgelopen verkiezingen kon je niet om corona heen. Vooraf werd even gevreesd dat angst voor besmettingen zou leiden tot een lagere opkomst en voor kiezers was het één van de belangrijkste thema’s. Maar hoe hangt ons stemgedrag eigenlijk samen met corona? Lees meer
Burgerinitiatief ten tijde van corona
In hoeverre blijven burgerinitiatieven in tijden van corona overeind en wat hebben deze initiatieven nodig om hun rol goed te vervullen? De onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek doen dat aan de hand van onderzoek in vier gemeenten: Apeldoorn, Nijmegen, Houten en Utrecht. Lees meer
Coronacrisis en inclusiviteit van lokale en regionale democratie
Online bijeenkomsten roepen vaak de verwachting op dat ouderen en niet-digitaal vaardigen uitgesloten worden, maar ook dat dit een jongere doelgroep juist aanspreekt omdat het aansluit bij hun communicatiemiddelengebruik. Roos Hofstra, Ank Michels en Albert Meijer (Universiteit Utrecht) bekijken in dit paper hoe de inzet van online – en hybride – bijeenkomsten de inclusiviteit van democratische processen beïnvloedt. Lees meer
Geloofwaardig leiderschap post-corona: paradoxen en nieuwe mogelijkheden
Leiderschap in het tijdperk van corona, met alle ingrijpende beperkingen en maatregelen die daarbij horen, kan niet de voortzetting zijn van het leiderschap voor corona. Nadenken over passend leiderschap in een post-corona samenleving vereist in eerste instantie een reflectie op de ontwikkelingen en verschuivingen in onze samenleving. Dat betogen Patrick Nullens en Joke van Saane van de Universiteit voor Humanistiek. Lees meer
Knuffelcontact of De liturgie van de anderhalvemetersamenleving
De coronacrisis verstoort de feesten, rituelen en symbolen die het hart van de samenleving vormen. De coronacrisis verstoort dat, maar evoceert ook een razendsnelle aanpassing van feesten, rituelen en symbolen, niet in de laatste plaats in een nieuwe online-offline-dynamiek. Het tempo en de bewustheid waarmee dat gebeurt, is uitzonderlijk. Dat betoogt Marcel Barnard van de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam. Lees meer
Burgercollectieven als go-between tussen burger en overheid in en na crisistijden
In deze coronapaper bekijken Tine de Moor en Ton Duffhues zowel de mogelijkheden van burgercollectieven om de pandemie op korte termijn te pareren als ook hoe zij de post-coronasamenleving vorm kunnen geven. Om die twee potenties van burgercollectieven voor het voetlicht te brengen, is dit artikel opgezet als een combinatie van explorerend onderzoek met een gedachtenexperiment. Lees meer
De spaarzame succesfactoren op het brede palet coronastrategieën
In de voorgaande news round-up 'De betekenis van gedrag' voor een corona-succesverhaal lag de nadruk specifiek op gedrag als cruciaal onderdeel van iedere coronastrategie. Deze news round-up heeft een bredere scope en focust op verklaringen voor het verschil in aanpak van de coronacrisis en de veronderstelde succesfactoren. Lees meer
Op de tast. Over de complexiteit van contact in tijden van corona
Wat maakt het aangaan en bestendigen van het contact in een unieke context als de coronacrisis eigenlijk zo complex? Die vraag staat centraal in deze bijdrage. Els van der Pool en Guido Rijnja zetten hun beschouwing op vanuit het gedachtengoed van waarderend communiceren. Lees meer
Derde rapportage, eindrapport evaluatiecommissie tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming
Vanaf het begin van de coronacrisis heeft meer dan 90% van de vertegenwoordigende organen een besluitvormende vergadering gehouden langs digitale weg. Na aanpassingen in de vergaderlocatie is 80% van de organen ook nog fysiek bijeen geweest in de eigen vergaderzaal. Decentrale vertegenwoordigers en griffiers zijn heel tevreden over de mogelijkheid om digitaal te kunnen vergaderen en besluiten. Dit zijn enkele conclusies uit het derde en laatste rapport van de evaluatiecommissie voor de tijdelijke wet Digitale beraadslaging en besluitvorming. Lees meer
De betekenis van gedrag voor een corona-succesverhaal
Vele denkers en deskundigen stelden reeds in de eerste fasen van de coronacrisis dat het gedrag van burgers essentieel is in de strijd tegen de verspreiding van het Covid-19. De nadruk in deze betogen varieerde van de acceptatiegraad van burgers, het draagvlak voor maatregelen tot pandemie-moeheid. Afgelopen tijd, met name vanaf het moment dat men besefte dat de ‘tweede golf’ inzette, kwam de nadruk nog sterker te liggen op gedrag als cruciale factor voor een succesvolle bestrijding van het virus. Lees meer
Wie meer bevraagd wordt, verlangt meer antwoorden
De corona-uitbraak en de maatregelen om deze uitbraak in te perken hebben een grote impact gehad op de verhouding tussen overheid en burgers. In dit artikel staan we stil bij de waardering van de interactie tussen gemeenten en burgerinitiatieven rondom het coronavirus. Lees meer
Verschuivingen in informatievoorziening tijdens COVID-19: gevolgen voor vertrouwen en democratische processen
Een pandemie vraagt om sterke reacties van de uitvoerende macht. In het geval van COVID-19 heeft dit geleid tot het verbieden van bijeenkomsten in de publieke ruimte en het beperken van de bewegingsvrijheid. Maar ook democratische processen kwamen onder druk en soms tot stilstand. De vraag is in hoeverre de coronacrisis de percepties van burgers over de democratie heeft beïnvloed. Lees meer
Meer dan de helft van de Nederlanders had in juli zorgen over privacykwesties corona-app
Volgens het onderzoeksrapport van onderzoekers van de Universiteit Twente maakte 68% van de Nederlanders zich afgelopen zomer redelijk tot erg veel zorgen over mogelijke privacy-kwesties rondom gegevens die een corona-app verzamelt. Naast zorgen over de privacy waren veel burgers ook bang dat een app zorgt voor een vals gevoel van veiligheid en mensen minder voorzichtig worden. Lees meer
Coronabestrijding en de veranderende context van het lokaal bestuur
Het doel van dit paper is om een helder overzicht te bieden van de verschillende perioden die er kunnen worden onderscheiden om zo precies aan te geven hoe de context van het lokaal bestuur er in elke periode uitzag. Universiteit Utrecht doet onderzoek naar de betekenis van de coronacrisis voor democratische innovatie in het lokaal bestuur. Lees meer
Na de coronacrisis kunnen we niet meer om de regio heen
De coronacrisis heeft feilloos de al bestaande sterktes en zwaktes in onze bestuurlijke organisatie blootgelegd. Een belangrijke daarvan is de tegelijk sterke en onnodig lastige positie van de regio in ons binnenlands bestuur. In dit essay wil Rien Fraanje (ROB) laten zien dat het nodig is om de regio sterker te positioneren in de bestuurlijke organisatie van ons land. Lees meer
Een hevige crisis, met weinig schokkende gevolgen voor onze houdingen
Het aanbreken van de tweede corona golf is een goed moment om na te gaan of onze waarden en opvattingen veranderd zijn tijdens de eerste. Tim Reeskens en Quita Muis presenteren resultaten van representatief onderzoek waarbij Nederlanders ondervraagd zijn midden in de ‘intelligente lockdown’. Lees meer
COVID-19 en De intelligente lockdown in de ogen van de burgers - deel 2
Dit is het tweede rapport van de reeks waarin in de eerste weken de impact van de COVID-19 pandemie en de bijbehorende beleidsmaatregelen op de Nederlandse burgers worden onderzocht. Deze bijdrage onderzoekt hoe burgers de reactie van de (nationale en lokale) overheid op de pandemie ervaren en of deze opvattingen verschillen tussen burgers van verscheidende sociaaleconomische achtergronden en naar de nabijheid van het virus in hun directe omgeving. Lees meer
Lokaal beleid in tijden van corona: beleidsimpact en postcorona-strategieën
Nu de acute crisisbestrijding langzaam plaatsmaakt voor crisisbeheersing en de lange termijn gevolgen van de coronacrisis voor ondernemingen, onderwijs, sport en cultuur, is het de vraag welke strategieën gemeenten hiervoor ontwikkelen en hoe die door wethouders worden voorbereid. Lees meer
"Het zou kunnen dat ze zich zonder me redden"
Menno Hurenkamp doet onderzoek naar de vraag hoe burgerinitiatieven omspringen met de gevolgen van corona en vertelt in dit artikel hoe hij te werk gaat "om de relevante patronen in emotionele en normatieve reacties van mensen te ontdekken en ordenen". Lees meer
"Verandering is nodig in de manier waarop we nu leven"
Dit onderzoek heeft als doel inzicht te verkrijgen in hoe verschillende typen Nederlanders aankijken tegen de coronacrisis en de gevolgen hiervan voor mens en maatschappij, alsook de manier waarop de (gemeentelijke) overheid communiceert over de crisis. Lees meer
Combinatie online en offline participatie favoriet in coronatijd
Gemeenten kozen in de afgelopen coronaperiode bij inspraakprocedures en participatieprocessen vooral voor een combinatie tussen online en offline methodes. Dat blijkt uit onderzoek van organisatieadviesbureau Berenschot in opdracht van het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie. Lees meer
“We kunnen dit alleen samen doen”
Renée van Os en Anne van de Meerakker hebben in beeld gebracht hoe Nederlanders aankijken tegen de coronacrisis en de gevolgen voor mens en maatschappij. Op basis van deze inzichten kunnen gemeenten, en burgemeesters in het bijzonder, gedifferentieerde communicatieve keuzes maken in hoe ‘de juiste snaar te raken’ bij inwoners. Lees meer
Effecten van de coronacrisis op de rol en positie van wethouders
De coronacrisis heeft de taken, rollen en verhoudingen in het college van B en W flink opgeschud. Het is de vraag wat dit heeft betekend voor de rol en positie van wethouders: de relatie tussen wethouders onderling, hun relaties met de burgemeester, de gemeenteraad, het ambtelijk apparaat en de samenleving. Lees meer
De heropening van de samenleving. De maatschappelijke impact van COVID19 in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam & Nederland
Dit onderzoek is een vervolg op het onderzoek Berichten uit een stille stad dat was uitgevoerd in Den Haag en Rotterdam. In het vorige onderzoek bleek dat in de initiële fase van de coronacrisis een groot deel van de Nederlandse bevolking angstig en onzeker was, dit onderzoek kijkt wat er allemaal is veranderd sinds april. Lees meer
Van gezondheidscrisis naar drievoudige noodtoestand
René ten Bos stelt in zijn boek De Coronastorm: Hoe een virus ons verstand wegvaagde dat de coronacrisis veel grote vragen en onzekerheden oproept. De voormalig Denker des Vaderlands vraagt zich hardop af of we de coronacrisis moeten zien als een gebeurtenis die al bestaande ontwikkelingen versterkt of als iets dat daadwerkelijk nieuwe ontwikkelingen in gang heeft gezet. Lees meer
Tweede tussenrapportage Evaluatiecommissie tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming
De evaluatiecommissie, die de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming voor gemeenten, provincies en waterschappen van 9 april jl. volgt, ziet dat de issues rondom digitaal vergaderen sinds het verschijnen van de eerste rapportage (van 20 mei jl.) veranderd zijn. Lees meer
Inspraak in de anderhalvemetersamenleving
In dit rapport is in kaart gebracht hoe bestuurders, organisaties en burgers in verscheidene Europese landen omgaan met deze risico’s en kansen die de COVID-19 pandemie biedt voor democratische processen. Wat voor innovatieve ideeën, structuren en projecten zijn opgezet om burgerinspraak mogelijk te maken tijdens de coronacrisis? Lees meer
Goede bedoelingen en onbedoelde effecten in lokaal beleid
De afgelopen jaren is door politiek en beleid stevig ingezet op ‘doe-democratie’ en ‘participatie-samenleving’. Wat gebeurt er met de al bekende vormen van ongelijkheid nu de overheid zich ten tijden van corona duidelijker manifesteert? Dit onderzoek gaat zich richten op de dilemma’s rond burgerinitiatieven. Lees meer
Het versnellen van reeds bestaande ontwikkelingen en de toegenomen urgentie om te acteren
De gebeurtenissen van de afgelopen maanden hebben grote veranderingen teweeggebracht onder de Nederlandse bevolking. In de afgelopen 50 edities van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (SCP) vonden niet eerder zulke grote veranderingen plaats in de publieke stemming over politiek, samenleving en economie dan tussen januari en april. Uit het op 30 juni gepubliceerde Continu Onderzoek Burgerperspectieven blijkt dat ruim vijftig procent van de mensen zich tamelijk veel tot heel veel zorgen maakt over het coronavirus en voornamelijk angstig is voor de gevolgen voor de volksgezondheid, de economie en de maatschappij. Lees meer
Is digitalisering van de lokale democratie nu ineens wél mogelijk? Hoe provincies en gemeenten innoveren tijdens de coronacrisis
Het gebruik van digitale technieken wordt al vele jaren beschreven als een mogelijkheid om de lokale democratie te versterken. Leidt de coronacrisis tot een versnelde digitalisering van de democratie en resulteert dit in wenselijke uitkomsten? Lees meer
In contact met inwoners: communiceren met impact over ‘corona’
Dit onderzoek heeft als doel inzicht te verkrijgen in hoe verschillende groepen Nederlanders aankijken tegen de coronacrisis en de gevolgen voor mens en maatschappij, alsook de manier waarop de overheid communiceert over de crisis. Lees meer
Coronacrisis in de democratie en het openbaar bestuur
De Coronacrisis lijkt inmiddels, zoals ook in eerdere News-Round-Ups al werd gesuggereerd, voorbij zijn hoogtepunt wat betreft de volksgezondheid. Andere vraagstukken worden steeds belangrijker en zorgen hier en daar voor toenemende onrust en woede. Lees meer
De coronacrisis en het institutionele filter
In dit essay buig ik me over de vraag hoe we verschillen in het coronabeleid in West-Europese landen kunnen begrijpen. Bij de beantwoording kijk ik naar nationale cultuurverschillen en verschillende staatstradities, die samenwerken in wat ik het institutionele filter noem. Lees meer
25 kapiteins, 1 vloot
Na de uitbraak van het coronavirus, moest er overal ter wereld razendsnel gehandeld worden. In Nederland gebeurde dat via de veiligheidsregio, die opeens voor een enorme opgave kwam te staan. De veiligheidsregio moest enerzijds het landelijke beleid simpelweg ‘uitvoeren’, maar moest anderzijds ook allerlei vragen zelf beantwoorden. Daarbij moesten de veiligheidsregio’s roeien met de riemen die ze hadden. Dat leidde op een aantal punten tot grote differentiatie tussen verschillende veiligheidsregio’s. Lees meer
Burgemeesters in coronatijd: in contact met inwoners
In de coronacrisis is een bijzondere rol weggelegd voor onze burgemeesters. Zij coördineren bijvoorbeeld het invoeren van maatregelen en het handhaven van de openbare orde, maar ook richting de samenleving wordt veel van de burgemeesters gevraagd. Niet zelden heeft een crisissituatie naast een veiligheid- en handhavingscomponent, ook een sociale component. In het te woord staan van de slachtoffers en hun families, maar ook om duiding te geven aan wat er aan de hand is en een perspectief te schetsen. Lees meer
Op weg naar het nieuwe normaal
Ook nu bevinden we ons nog steeds in de derde fase van de Coronacrisis. De eerste stappen richting de exit-strategie zijn gezet en we zijn op weg naar het ‘nieuwe normaal’. De literatuur bestaat, zoals vorige week al duidelijk werd, niet meer alleen uit observaties en constateringen, maar ook de eerste wetenschappelijke onderzoeken zijn inmiddels gepubliceerd. Waar het eerst veel mening, speculatie en observatie was, betreft het nu meer en meer resultaten, controles en toetsingen. Lees meer
Verminderde democratische controle acceptabel, mits tijdelijk
Drie op de vier Nederlanders vinden het acceptabel dat volksvertegenwoordigers op landelijk én lokaal niveau minder controle op het coronabeleid hebben dan ze normaal gesproken hebben. Dit blijkt uit het rapport Lokaal bestuur in tijden van corona, een representatief onderzoek dat I&O Research in opdracht van BZK/D&B deed naar burgerpercepties van (lokale) democratie en bestuur in tijden van corona. Lees meer
Coronacrisis in derde fase
Afgelopen weken werd in de literatuur geconstateerd dat de Coronacrisis zich in een derde fase begeeft. Men denkt uitvoerig na over – en zet geregeld een eerste stap richting – de exit-strategie, én politisering van de Coronacrisis treedt op. Ook het aantal gepubliceerde onderzoeken naar de genomen maatregelen ter bestrijding van COVID-19 neemt toe, in de eerste maanden betrof het voornamelijk reflecties, observaties en constateringen. Lees meer
1e tussenrapportage Evaluatiecommissie tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming
1e tussenrapportage van de commissie die de uitvoering en effecten evalueert van de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming provincies, gemeenten, waterschappen en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Lees meer